Wytwórcy energii mierzą się obecnie z nową daniną, będącą zasadniczym sposobem finansowania zamrożenia cen energii elektrycznej, zgodnie z ustawą z dnia 27.10.2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku (Dz.U. z 2022 r. poz. 2243) („Ustawa”). Nałożenie na wytwórców energii elektrycznej oraz na przedsiębiorstwa obrotu obowiązku uiszczania tzw. „odpisów” na specjalnie w tym celu utworzony Fundusz Wypłaty Różnicy Ceny („Fundusz”) opisywaliśmy niedawno w osobnym artykule.
Zgodnie z Ustawą obowiązek uiszczania odpisów nie dotyczy wytwórców wytwarzających energię elektryczną w jednostce wytwórczej: (i) o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW (w tym OZE do 1 MW), (ii) będącej projektem demonstracyjnym lub (iii) będącej instalacją OZE, w odniesieniu do której wytwórca energii elektrycznej korzysta z systemu aukcyjnego, systemu FIT albo FIP, ewentualnie z rozliczenia dedykowanego dla spółdzielni energetycznej, w zakresie, w jakim energia elektryczna sprzedawana jest na zasadach określonych w przepisach regulujących dany system wsparcia.
Powyższe wyłączenie może się wydawać szczególnie korzystne dla wytwórców produkujących energię z małej instalacji OZE do 1 MW, którzy teoretycznie mogliby kwalifikować się do wyłączenia z obowiązku uiszczania odpisu na Fundusz na podstawie dwóch ww. przesłanek, tj. instalacja poniżej 1MW oraz status uczestnika jednego ze wskazanych systemów wsparcia. Nic bardziej mylnego.
Wprowadzenie nowych obciążeń w postaci odpisów na Fundusz zbiega się ze specyficzną sytuacją na rynku OZE. Coraz więcej wytwórców energii z OZE (nie tylko małych) od dłuższego czasu traci zainteresowanie sprzedawaniem energii elektrycznej w ramach aukcyjnego systemu wsparcia, m.in. z uwagi na obowiązek rozliczenia dodatniego salda. Próby de facto wyjścia z aukcyjnego systemu wsparcia podejmowane są nawet mimo kar grożących za niedostarczenie 85% wolumenu energii zadeklarowanej w ofercie aukcyjnej. Tym bardziej ważkie staje się dla wytwórców OZE potwierdzenie realnego charakteru nowych obciążeń w stosunku do będących ich własnością instalacji (jednej lub – częściej – wielu instalacji o różnych parametrach). A tutaj niestety nie pomaga im wysoki stopień ogólności wprowadzanych rozwiązań legislacyjnych. Dotyczy to m.in. przesłanki wyłączającej konieczność odprowadzania odpisów na Fundusz powiązanej z mocą zainstalowaną elektryczną (do 1 MW).
Nie powinno budzić wątpliwości, że odpisów na Fundusz nie muszą odprowadzać wytwórcy OZE z małej instalacji, których wszystkie instalacje łącznie posiadają moc zainstalowaną elektryczną nie większą niż 1 MW. Co jednak z wytwórcami OZE posiadającymi kilka małych instalacji OZE, które łącznie dysponują mocą większą niż 1 MW mocy zainstalowanej, mimo że każda instalacja posiada moc zainstalowaną nie przekraczającą 1 MW?
W naszej ocenie w Ustawie brak jest przesłanek uzasadniających sumowanie mocy kilku małych instalacji OZE na potrzeby weryfikacji możliwości korzystania z wyłączenia. Literalne brzmienie art. 22 wskazuje, że wyłączenie dotyczy de facto produkcji energii w danej jednostce wytwórczej o parametrze mocy zainstalowanej do 1 MW. Jeżeli wytwórca może posiadać kilka jednostek wytwórczych (instalacji OZE), każda jednostka powinna zostać zweryfikowana pod kątem przesłanki wyłączenia, a odpis na Fundusz powinien być odprowadzany od energii elektrycznej wytworzonej wyłącznie z jednostek niespełniających warunku mocy zainstalowanej (powyżej 1 MW).
Za takim podejściem przemawia też wykładnia systemowa. Wytwórcy energii z małej instalacji OZE są wpisywani do rejestru MIOZE w odniesieniu do każdej małej instalacji i nie tracą swojego statusu (nie muszą ubiegać się o koncesję) w związku z sumą mocy posiadanych małych instalacji. Co więcej, jeden i ten sam wytwórca energii może zostać zakwalifikowany jako wytwórca z małej instalacji i posiadać wpis w MIOZE, a w związku z posiadaniem innej instalacji (większej niż 1 MW) może być zobowiązany do posiadania koncesji. Także w aukcyjnym systemie wsparcia OZE dokonuje się rozliczeń z zarządcą rozliczeń w odniesieniu do wyprodukowanej energii elektrycznej z danej instalacji OZE, a nie całego wolumenu energii elektrycznej wyprodukowanej przez danego wytwórcę we wszystkich instalacjach OZE.
Podsumowując, brzmienie art. 22 Ustawy oraz systemowe rozwiązania przyjęte w przepisach regulacyjnych (OZE) powinny prowadzić do wniosku, iż mocy zainstalowanej elektrycznej jednostek wytwórczych nie sumuje się w odniesieniu do danego wytwórcy, a przesłanki wyłączenia weryfikuje się w odniesieniu do każdej poszczególnej jednostki wytwórczej (instalacji OZE).
Co na to zarządca rozliczeń? Niestety, na stronie internetowej zarządcy rozliczeń pojawiła się niekorzystna interpretacja dla wytwórców energii z małych instalacji OZE (a de facto również dla innych wytwórców posiadających kilka jednostek wytwórczych, których łączna moc zainstalowana przekracza 1MW). Zgodnie ze stanowiskiem zarządy rozliczeń: „Jeżeli suma mocy w poszczególnych jednostkach przekracza 1MW to naszym zdaniem do takich jednostek stosuje się przepisy art.21, pomimo że poszczególne jednostki mogą mieć moc mniejszą niż 1MW” (https://www.zrsa.pl/odpis-na-fundusz/faq/ – odpowiedź do pytania nr 4, na dzień 28.11.2022 r.).
To wciąż początek stosowania przepisów Ustawy, dlatego istnieje szansa, że z biegiem czasu podejście zarządy rozliczeń zostanie zrewidowane (miejmy nadzieję, że przed 5 stycznia 2023 r.). Na marginesie warto pamiętać, że zarządca rozliczeń nie jest podmiotem uprawnionym do wydawania wiążących interpretacji przepisów prawa. W związku z tym warto śledzić stanowiska wydawane przez inne podmioty zaangażowane w stosowanie przepisów Ustawy, w szczególności Prezesa URE. Oby korzystne interpretacje pojawiły się szybciej niż nowelizacja Ustawy potwierdzająca stanowisko zarządcy rozliczeń.
Autor: Michał Łysakowski
Partner w Kancelarii AT LAW
