Szykuje się kolejna nowelizacja Ustawy Środowiskowej
Po nowych przepisach wprowadzonych ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko („ustawa u.i.o.ś.”) oraz niektórych innych ustaw, na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się następny projekt ustawy o zmianie ustawy u.i.o.ś. z dnia 13 stycznia 2020, przygotowany przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.
Głównym celem najnowszej nowelizacji jest właściwa transpozycja do polskiego porządku prawnego dyrektywy 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko, zwanej „dyrektywą EIA” w zakresie jej art. 11 ust. 1 i 3, czyli regulacji dotyczących dostępu do wymiaru sprawiedliwości. Działaniem mającym zmotywować Polskę do właściwej transpozycji dyrektywy EIA jest wydanie przez Komisję Europejską uzasadnionej opinii, w której Komisja wzywa Polskę do pełnego przestrzegania przepisów UE dotyczących procedur odwoławczych od decyzji środowiskowych. Komisja zwróciła uwagę, że zgodnie z utrwalonym polskim orzecznictwem administracyjnym nie można ubiegać się o zastosowanie środka tymczasowego odnośnie decyzji środowiskowej, gdyż jest to decyzja pośrednia i jako taka nie powoduje niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, które są czynnikiem wstrzymania wykonania decyzji, które wskazuje art. 61 § 3 PPSA. Niektóre ustawy wykluczają też możliwość zastosowania tego przepisu. Komisja wskazała ponadto, że w pewnych rodzajach przedsięwzięć, organizacje nie są stroną postępowania o zezwolenie na inwestycję (pozwolenia na budowę, koncesje geologiczne i górnicze, pozwolenia wodnoprawne).
Istotną zmianą zawartą w projekcie jest obowiązek podania do publicznej wiadomości informacji o wydanych decyzjach określonych w art. 72 ust. 1 (m.in. decyzja o pozwoleniu na budowę, decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego, decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej), dotyczących przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, możliwościach zapoznania się z ich treścią oraz dokumentami sprawy, a także publikacji treści decyzji w Biuletynie Informacji Publicznej na okres 14 dni. Ma to na celu zachowanie spójności z przepisami określającymi zasady doręczeń w postępowaniach administracyjnych, według których doręczenie uważa się za skuteczne po upływie 14 dni od dnia, w którym nastąpiło publiczne ogłoszenie.
Kolejną ważną zmianą zawartą w omawianym projekcie jest rozszerzenie możliwości udziału w postępowaniu organizacji ekologicznych poprzez udzielenie im prawa do wniesienia odwołania od decyzji wymienionych w art. 72 ust. 1 dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, w zakresie w jakim organ nie uwzględnił postanowień decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Skorzystać z tego prawa będą mogły organizacje ekologiczne, które prowadzą działalność statutową w zakresie ochrony środowiska lub ochrony przyrody przez minimum 12 miesięcy. Organizacja nie musi brać udziału w postępowaniu prowadzonym wcześniej przez organ pierwszej instancji. W postępowaniu odwoławczym organizacja ma uczestniczyć na prawach strony. Odwołanie takie ma być wnoszone w terminie 14 dni od dnia następującemu po dniu, w którym upłynął termin udostępniania decyzji w Biuletynie Informacji Publicznej. Organ odwoławczy orzeka w zakresie zgodności decyzji wymienionych w art. 72 ust. 1 z postanowieniami decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Następnie organizacja ekologiczna może wnieść skargę do sądu administracyjnego w sprawie decyzji z art. 72 ust. 1, jeśli wcześniej wniosła od niej odwołanie, jednak nie odnosi się to do decyzji, w ramach której przeprowadzana jest ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
Sąd ma obowiązek rozpatrzyć wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wpływu skargi wraz z wnioskiem do sądu. W przypadku uznania przez sąd potrzeby wstrzymania wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach organ właściwy do wydania decyzji określonej w art. 72 ust. 1 zawiesza postępowanie o wydanie tej decyzji w całości lub w części. To może z kolei prowadzić do wydłużenia czasu postępowań o wydanie decyzji, co spowoduje niewątpliwe utrudnienie dla inwestorów ubiegających się o ich wydanie.
W nowelizacji można też znaleźć zmiany w poszczególnych ustawach regulujących kwestie wydawania decyzji wskazanych w art. 72 ust. 1 ustawy m.in. w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r.- Prawo budowlane czy w ustawie z dnia 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych. Ma to na celu uniknięcie wykluczania się poszczególnych ustaw i przepisów w nich zawartych, gdyż w niektórych aktach znajdują się przepisy szczególne określające inne zasady dotyczące składania odwołań od decyzji wydanych przez organy pierwszej instancji.
Podsumowując, w odróżnieniu od poprzedniej nowelizacji ustawy o u.i.o.ś. wprowadzającej usprawnienia do procesu inwestycyjnego kosztem ograniczenia udziału w postępowaniu stron trzecich, obecna nowelizacja daje środki pozwalające na interwencję w przypadku podejrzenia, że może dojść do zagrożenia dla zdrowia ludzi lub środowiska. W przypadku zezwoleń na działania inwestorów zawsze powinno się pamiętać także o mieszkańcach i środowisku, dając im możliwość ochrony ich praw – osobiście lub przez organizacje ekologiczne. Aby było to możliwe prawodawca konfrontując interesy różnych podmiotów zawsze powinien kierować się zasadą zrównoważonego rozwoju zawartą w art. 5 Konstytucji RP. Czas pokaże, czy projekt zostanie wprowadzony w życie oraz jak wówczas wpłynie na ważne dla Polski procesy inwestycyjne dotyczące choćby energetyki odnawialnej. W przeszłości poważnym problemem inwestorów w tej dziedzinie był terroryzm ekologiczny. Miejmy nadzieję, że końcowa wersja projektu zmiany ustawy wprowadzi także mechanizmy chroniące inwestorów przed takim procederem.
Autor: Paweł Zajkowski, Partner w AT LAW Łysakowski Zajkowski Radcowie Prawni Spółka Partnerska
