W tradycyjnym systemie realizacji inwestycji budowlanych „Buduj” projekt inwestycji dostarczany jest przez inwestora. Zgodnie z art. 651 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145.) jeżeli dostarczona przez inwestora dokumentacja nie nadaje się do prawidłowego wykonania robót wykonawca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym inwestora. Czy wykonawca musi szczegółowo sprawdzać dostarczony projekt zgodnie z przysłowiem „co dwie głowy to nie jedna”? Do kiedy musi przekazać informację inwestorowi o ewentualnych wadach?
W przypadku wykrycia wad projektowych w trakcie realizacji inwestycji inwestorzy usiłują zrzucić odpowiedzialność na wykonawcę jako słabszą stronę umowy często nie posiadającą przecież wpływu na jej treść (np. w trybie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego). Jak stwierdzają inwestorzy – wykonawca powinien sprawdzić przecież dokładnie czy przekazany im projekt jest możliwy do realizacji. Z tą opinią nie można się jednak zgodzić. Jak wynika z orzecznictwa sądowego wykonawcy nie mają obowiązku szczegółowego sprawdzania dostarczonego projektu. Takie stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27.03.2000 r. (III CKN 629/98). SN stwierdził także, że obowiązek zawiadomienia zamawiającego spoczywający na wykonawcy obejmuje sytuacje, w których sprawdzenie projektu nie wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu projektowania (wyrok SN z dnia 26.06.2008 r.). Wykonawcy powinni mieć więc świadomość, że nie muszą podejmować się dodatkowego szczegółowego sprawdzania dostarczonej dokumentacji. Spotkać można się nawet z poglądem sądu, stwierdzającym, że wykonawca w ogóle co do zasady nie ma obowiązku sprawdzać ani weryfikować dokumentacji projektowej (wyrok SO w Olsztynie z dnia 26 listopada 2014 r., sygn. akt: I C 742/13).
Poglądy doktryny są zgodne zasadniczo z orzecznictwem. T. Szanciło wskazuje, że z brzmienia tego przepisu [art. 651 KC] nie sposób wyprowadzić wniosku, iż wykonawca ma obowiązek dokonywać w każdym przypadku szczegółowego sprawdzenia dostarczonego projektu w celu wykrycia jego ewentualnych wad (T. Szanciło, art. 651 [w:] Załucki, KC Komentarz, Legalis). Taki pogląd prezentuje też J. Bieluk i K. Zadykowicz-Sokół (J. Bieniuk, Art. 651 KC [w:] J. Bieluk, K. Zadykowicz-Sokół, Umowa o roboty budowlane w Kodeksie cywilnym i Prawie zamówień publicznych. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory pism, Warszawa 2018, Legalis).
Należy jednak pamiętać, że wykonawca w przypadku wykrycia wad jest zobowiązany powiadomienia o nich inwestora. Obowiązek aktualizuje się dopiero wówczas gdy takie wady zostaną wykryte (wyrok SN z dnia 25.11.2016 r., V CSK 138/16). Wtedy wykonawca powinien dokonać tego niezwłocznie, co leży również w jego interesie, aby w jak najmniejszym stopniu zminimalizować ryzyko możliwych w związku z tym opóźnień lub nawet w ogóle możliwości wykonania danej inwestycji. Obowiązek powiadomienia o wykrytych wadach inwestora wynika także z art. 354 § 1 kodeksu cywilnego, który formułuje ogólną zasadę współdziałania wierzyciela i dłużnika przy wykonywaniu zobowiązania. Zasadę tę stosuje się także w umowach o roboty budowlane.
Jak wskazuje M. Gutowski: Jeśli jednak taką wadę wykryje, ma obowiązek o niej powiadomić inwestora (…). Ten sposób wykładni wspiera również literalne brzmienie przepisu art. 651 KC i ta koncepcja wydaje się, co do zasady, bardziej przekonująca (M. Gutowski (red.), Komentarz do art. 651 [w:] Kodeks cywilny. Tom III. Komentarz. Art. 627–1088, Legalis).
PODSUMOWANIE
Podsumowując rozważania dotyczące obowiązku wykonawcy sprawdzenia prawidłowości projektu budowlanego wskazać należy, że w systemie realizacji „Buduj” dominuje pogląd, że wykonawca nie ma obowiązku szczegółowego sprawdzania projektu dostarczonego przez inwestora. Inwestor nie powinien też wymagać od wykonawcy specjalistycznej wiedzy z zakresu projektowania. Można więc stwierdzić, że obowiązkiem sporządzenia prawidłowej dokumentacji projektowej został obciążony inwestor. Wykonawca w przypadku wykrycia wad powinien jedynie niezwłocznie powiadomić o nich inwestora, co zgodne jest także z obowiązkiem współdziałania sformułowanym w art. 354 § 1 kodeksu cywilnego.
Autor: Paweł Zajkowski, Partner w Kancelarii AT LAW Łysakowski Zajkowski Radcowie Prawni Spółka Partnerska